Η τρομοκρατία και οι ρίζες της

Παραδεισιώτες και παραδεισιώτισσες, καλησπέρα και πάλι από τον ΑΓΙΟ. Απόψε θα ήθελα να μιλήσουμε λιγάκι για το διεθνές πολιτικό, στρατιωτικό και ηθικού βεληνεκούς σκηνικό. Είναι καιρός να σκεφτούμε και εμείς λιγάκι τι συμβαίνει στον κόσμο. Είναι καιρός να αντικρίσουμε τα λάθη και τις επιτηδευμένες κινήσεις της δυτικής κοινωνίας στην οποία και εμείς ανήκουμε και να προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε τους άλλους λαούς, να γνωρίσουμε άλλους ανθρώπους και πολιτισμούς, προωθώντας το όνειρο μιας διαρκούς ειρήνης ανά το παγκόσμιο. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε, να μη μασάμε όσα το σύστημα, οι καρεκλοκένταυροί του και οι πολεμοχαρείς αρλεκίνοι του μας «πασάρουν». Να μάθουμε να διακρίνουμε την αλήθεια από το ψεύδος. Να μπορέσουμε να κάνουμε ένα ειλικρινή και τίμιο απολογισμό, συζητώντας με τον εαυτό μας πρώτα και με τους άλλους έπειτα, σοβαρά ζητήματα που όλους μας αφορούν, αν και δε λαμβάνουν χώρα έξω απ’ το σπίτι μας. Αδέλφια, ο ωχαδερφισμός πρέπει να τελειώσει. Ανοίξτε τα μάτια, αυτά της ψυχής πρωτίστως, και δείτε…

Σας παραθέτω πιο κάτω ένα απόσπασμα από μια ευρύτερη πανεπιστημιακή μου εργασία, με τίτλο: «Σταυροφορίες: θρησκευτικό κίνημα ή δυτικός επεκτατισμός;». Είναι σημαντικό να αναλύσει κανείς την ουσία των όσων συμβαίνουν σήμερα, υπό το πρίσμα των όσων συνέβησαν χθες.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Μήπως κάποτε οι Δυτικοί ήταν οι Ταλιμπάν του Μεσαίωνα; Κατά πόσο το τζιχάντ (ο ιερός πόλεμος) του Ισλάμ μπορεί να συγκριθεί με τις χριστιανικές Σταυροφορίες; […]

[…] Οι Σταυροφορίες μπορούν να θεωρηθούν ως η εκδήλωση στην πράξη των πρώτων κυττάρων του δυτικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος άρχισε να θεριεύει με την ανάπτυξη της φεουδαρχίας στη Δυτική Ευρώπη, χρησιμοποιώντας ως αληθεστάτη πρόφαση την περιφρούρηση του χριστιανικού χαρακτήρα των Αγίων Τόπων. Στην ουσία ήταν όμως ένα εργαλείο του Πάπα, το οποίο ανενδοίαστα χρησιμοποιήθηκε με απώτερο σκοπό την εδραίωση και παγιοποίηση του συστήματος της παπικής εξουσίας. Έχοντας μελετήσει το ιστορικό και πολιτικοστρατιωτικό υπόβαθρο των Σταυροφοριών, θα πρέπει να εξετάσει κανείς την έννοια του τζιχάντ, του ιδεολογικού αντίποδα του προαναφερθέντος κινήματος της Δύσης. Σήμερα οι σύγχρονοι ιστορικοί, παρ´ όλες τις διαφωνίες τους, συντείνουν στην άποψη ότι η έρευνα τόσο για τις Σταυροφορίες όσο και για το τζιχάντ βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Ειδικά το τελευταίο, δε σημαίνει αναγκαστικά τον ιερό πόλεμο, όπως πιστεύεται εσφαλμένα. Ουσιαστικά αποτελεί θρησκευτικό καθήκον κάθε μουσουλμάνου που πρέπει να εκπληρώνει τις επιθυμίες του Θεού για όσο βρίσκεται εν ζωή στη Γη. Υπάρχουν δύο τύποι: το μεγάλο τζιχάντ συμβολίζει τον αγώνα της ψυχής ν´ ακολουθήσει τον πεφωτισμένο δρόμο του Αλλάχ. Ωστόσο το μικρό τζιχάντ είναι εκείνο που περιγράφει τη μάχη εναντίον των απίστων, τον πόλεμο που μπορεί να είναι επιθετικός. Σ´ αυτή την περίπτωση επικεφαλής πρέπει να τεθεί ένας θεϊκός ηγέτης, ο μαχάντι, την έλευση του οποίου περιμένουν ακόμα οι πιστοί. Όταν το Ισλάμ απειλείται από τους απίστους, ο πόλεμος χαρακτηρίζεται αμυντικός, όπως το τζιχάντ που ξεκίνησε ο μουλάς Ομάρ. Κατά βάθος το τζιχάντ είναι μια διαρκής σύγκρουση μεταξύ των πιστών του Αλλάχ και των μη μουσουλμάνων, μάχη που θα τερματιστεί με την ολοκληρωτική επικράτηση του Ισλάμ στον κόσμο. […]

[…] Το κίνημα το Σταυροφοριών - πέρα απ’ τον θρησκευτικό φανατισμό - είχε μεγάλες οικονομικοκοινωνικές διαστάσεις. Από πολιτική άποψη επρόκειτο για επιχειρήσεις που υπόσχονταν την λύση πολλών προβλημάτων. Ο 11ος αιώνας είναι η εποχή ανάπτυξης του εμπορίου, της ναυτιλίας, της ίδρυσης των πρώτων πόλεων, της δυσαρέσκειας των μαζών με την θρησκευτική ζωή, και της Εκκλησιαστικής κρίσης μπροστά στους κινδύνους των αιρέσεων. Το τάγμα των Δομινηκανών ιδρύεται το 1216 και το 1233 αναλαμβάνει τον θεσμό της δίωξης των αιρετικών (Ιερά Εξέταση). Από το 1208 ως το 1233 η Παπική εκκλησία με την βοήθεια του βασιλιά της Γαλλίας καταδιώκει ανηλεώς τους «Καθαρούς» μια μυστικιστική αίρεση. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες οι Σταυροφορίες ήταν πρώτον: απόπειρα εξαγωγής των προβλημάτων της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης προς την ανατολική. Δεύτερον, απόπειρα «αποικιοποίησης» της Μέσης Ανατολής και απόσπασης της λαϊκής προσοχής απ’ την διαμάχη μεταξύ Παπικής και κρατικής εξουσίας. Τρίτον, απαλλαγή από εξαθλιωμένες και εξαχρειωμένες μάζες, από κακοποιά, αλλά και τυχόν ανατρεπτικά στοιχεία. Τέταρτον, αποκατάσταση των δευτερότοκων γιων των φεουδαρχών οι οποίοι, χωρίς ηγεμονίες θα προκαλούσαν ενδεχομένως πολιτικά προβλήματα. Πέμπτον, η λεηλάτηση ιερών λειψάνων από το Βυζάντιο και φύλαξή τους σε καθεδρικούς ναούς της Δύσης προς προσέλκυση προσκυνητών. Τρόπον τινά μεσαιωνικός τουρισμός με τεράστια οικονομικά οφέλη. Εν ολίγοις, οι Σταυροφορίες επεδίωξαν τη μεταφορά των ποικίλων προβλημάτων σε ζώνη εκτός Δυτικής Ευρώπης, αλλά όχι και πολύ μακριά («Οι Άγιοι Τόποι είναι μπρός στην πόρτα μας»). Ταυτόχρονα οι ευλογίες του Πάπα υπέρ της επεκτατικής φεουδαρχικής πολιτικής, εξασφάλιζαν και εγγυώντο την ενότητα των επιχειρήσεων και άρα, την υποταγή της πολιτικής εξουσίας στην υπέρ άνω πάντων κυριαρχία της Καθολικής Εκκλησίας.

Καταλήγοντας, δε μπορεί κανείς να αρνηθεί την πρόκληση να αντιπαραβάλει το κίνημα των Σταυροφοριών με σύγχρονα γεγονότα και πολιτικοστρατιωτικές καταστάσεις. Πολλοί ιστορικοί, πολιτικοί επιστήμονες και στοχαστές θέτουν ένα κρίσιμο ερώτημα: γινόμαστε, άραγε, μάρτυρες επανάληψης ενός ιστορικού γεγονότος και ενός νέου «πολέμου πολιτισμών»; Μετά την 11η Σεπτεμβίου, ο περιβοήτος όρος «Σταυροφορία» επανεμφανίστηκε στη διεθνή πολιτική γλώσσα. Πρόκειται για μια περίεργη, μεταφορική χρήση της λέξης, που εκπλήσσει, και δίνει λαβή στην υποψία ότι, στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχει άγνοια των ιστορικών γεγονότων που γέννησαν αυτόν τον όρο. Ο πρόεδρος Μπους, οπαδός του αμερικανικού Ευαγγελικού φονταμενταλισμού, μίλησε με «επιθετική ευσέβεια» και με πεπαλαιωμένη γλώσσα, για «νέα Σταυροφορία» και για «νίκη στον πρώτο πόλεμο του 21ου αιώνα». Κατ’ αυτήν την άποψη, η επίθεση και ο πόλεμος στο Ιράκ συνιστούν «θεϊκή αποστολή υπέρ της δημοκρατίας», «αντιτρομοκρατική εκστρατεία», και «ηθικό αγώνα» των Η.Π.Α. Το διάσημο πανεπιστήμιο του Καϊρου, Ελ-Αζχάρ, ονόμασε τον πόλεμο του Ιράκ «νέα σταυροφορία» εναντίον των Μωαμεθανών. Αν και μετά από διαμαρτυρία του Βατικανού πήρε μετριοπαθέστερη θέση, ο αιγυπτιακός Τύπος δεν εγκατέλειψε αυτόν τον χαρακτηρισμό.

Απ’ την μια πλευρά η αμερικανική γεωπολιτική (Pax Americana) επιζητεί τον έλεγχο της πετρελαϊκής παραγωγής και των αγορών, την εξασφάλιση της αμερικανικής ισχύος στις διεθνείς οικονομικές διαπραγματεύσεις απέναντι στους παράγοντες Ευρωπαϊκή Ένωση και Κίνα, καθώς και την ανοικοδόμηση του Ιράκ από αμερικανικές επιχειρήσεις. Απ’ την άλλη πλευρά, το Ισλαμικό κίνημα μιλάει για ιερό πόλεμο (τζιχάντ) ενάντια στην Δυτική επιθετικότητα μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Το «Ευρω-ισλάμ» και οι προοδευτικοί Μουσουλμάνοι αναλύοντας τις Ισλαμικές κοινωνίες εκ των έσω, σημειώνουν πως η ευρωπαϊκή αντίδραση απέναντι στις Ισλαμικές προκλήσεις πρέπει να είναι μετριοπαθέστερη. Ιδεολογικά ο φονταμενταλιστικός ισλαμισμός είναι μια συλλογική εκδήλωση αγανάκτησης απέναντι στη Δυτική απαξίωση, μια εσωτερίκευση των έξωθεν δυσμενών κρίσεων, και μια ουτοπία περί ιδρύσεως παγκόσμιας ισλαμικής εξουσίας. Σε οποιαδήποτε όμως περίπτωση - και αυτό είναι ένα σημείο που λόγω ίσως των επίκαιρων συνθηκών δεν τονίζεται όσο και όπως πρέπει - η μουσουλμανική αντίδραση και οργή ενάντια στον νεό-ιμπεριαλισμό και στη μετανεωτερικότητα της καπιταλιστικής διεθνούς οικονομίας, δεν πρέπει να συγχέεται, και πόσο μάλλον να ταυτίζεται, με τις όποιες αυθεντικά προοδευτικές δυνάμεις που αγωνίζονται να γεννηθούν και να δράσουν μέσα στις παραδοσιακές μουσουλμανικές κοινωνίες. Το γεγονός ότι και απ’ την άλλη μεριά του Ατλαντικού, στις Η.Π.Α., καλλιεργείται κλίμα θρησκοληπτικής υστερίας, και ότι μεθοδεύονται και ήδη πραγματοποιούνται, βαθειά αντιδημοκρατικές καταστάσεις, το μόνο που προαναγγέλλει είναι μια συνολική παγκόσμια οπισθοδρόμηση.

Σ’ αυτό το παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό, απ’ την αμερικανική κατοχή του Ιράκ, ως την Παλαιστίνη, το Αφγανιστάν, αλλά και τους επερχομένους εξ Ανατολών (εγγύς και άπω) ολοκληρωτισμούς, ευθύνη της Ιστορικής έρευνας είναι να πληροφορήσει όσο το δυνατόν αντικειμενικότερα, έτσι ώστε η μυθοποίηση, η δημαγωγία, και η διαστρέβλωση της Ιστορίας προς ίδιον όφελος, να αποκαλύπτονται ως αυτό που πράγματι είναι. Στην προκειμένη περίπτωση ο σύγχρονος ιστορικός προβληματισμός, που αναπτύσσεται, αποτελεί μια επιμελημένη αντιπαράθεση στην παρερμηνεία των ιστορικών Σταυροφοριών, που προφανώς, ακόμη και σήμερα δίνει λαβή σε πολιτικό οπορτουνισμό.