ΠΑ(ΘΕ)ΣΟΚ

Καζάνι που βράζει το ΠΑΣΟΚ μετά την αιφνιδιαστική κίνηση του Γ. Παπανδρέου να θέσει εκτός κοινοβουλευτικής ομάδας τον τέως πρωθυπουργό Κ. Σημίτη. Η ενέργεια αυτή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, η οποία αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία («ένας πρώην πρωθυπουργός δεν διαγράφεται»), είχε προφανή πολιτικά σκοπούμενα. Μετά από μια μακρά εσωτερική εκλογική διαδικασία, η οποία στιγματίστηκε από κλίμα οξύτητας και από συντροφικά μαχαιρώματα, ο Γ. Παπανδρέου άρχισε να καταστρώνει τα σχέδια της αντιπολιτευτικής του γραμμής έναντι της κυβέρνησης. Ήλπιζε ότι το κίνημα θα μπορούσε ενωμένο να ασκήσει τον ρόλο του ως αξιωματική αντιπολίτευση σε μια κυβέρνηση, της οποίας τα λαϊκά ερείσματα συρρικνώνονται. Οι απογοητευτικές για το ΠΑΣΟΚ δημοσκοπήσεις όμως, όξυναν αντί να αμβλύνουν την αντίδραση στελεχών κατά της ηγεσίας. Το εκλογικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ αντί να λειτουργήσει ως κολυμπήθρα του Σιλωάμ, δημιούργησε την εντύπωση ότι το κίνημα τείνει να εξελιχθεί σε ένα άλλο Γαλλικό σοσιαλιστικό κόμμα: εντός του έχουν δημιουργηθεί ισχυροί πολιτικοί κύκλοι, «βαρονίες», που ανταγωνίζονται η μια την άλλη με απώτερο στόχο την κατάληψη της εξουσίας του κινήματος. Και δεν έφταναν όλα αυτά πλήθαιναν στο ΠΑΣΟΚ οι φωνές, που προπαγάνδιζαν την ανάγκη εκλογικής συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η εκλογική αυτοδυναμία ήταν και είναι όνειρο θερινής νυκτός.

Με την κίνησή του να θέσει εκτός κοινοβουλευτικής ομάδας τον κ. Σημίτη ο Γ. Παπανδρέου προσπάθησε να ενισχύσει το αρχηγικό του προφίλ με στόχο να αμβλύνει την αμφισβήτηση των ηγετικών του προσόντων από κύκλους μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την κίνηση Παπανδρέου οι «κορυφαίοι» αιφνιδιάστηκαν και η κοινοβουλευτική ομάδα τηρεί σιγή ιχθύος. Αυτός ήταν και ο στόχος του κ. Παπανδρέου: να αποδείξει την παντοδυναμία του στο κίνημα και να δώσει το μήνυμα ότι οι θέσεις του κινήματος καθορίζονται και εκφράζονται από την ηγεσία του κινήματος. Να το πω λιγάκι πιο προκλητικά: ο κ. Παπανδρέου επέβαλε τη σιωπή ως μέσο άσκησης πολιτικής στο κίνημα. Στο ΠΑΣΟΚ δεν επικρατεί ο υγιής πλουραλισμός, η βάση της δημοκρατίας. Επικρατεί κλίμα αλληλοσπαραγμού των πολιτικών κύκλων με στόχο την αναρρίχηση στην ηγεσία του κινήματος. Και αυτό «βαφτίζεται» από κάποιους ελευθερία έκφρασης. Η κίνηση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ να διαγράψει τον τέως πρωθυπουργό στόχευε στο να κλείσει τα στόματα της εσωστρέφειας και της εσωτερικής γκρίνιας.

Δεν είμαι όμως απόλυτα σίγουρος αν η κίνηση αυτή θα εξαργυρωθεί πολιτικά και αν η βάση του σοσιαλιστικού κινήματος θα την αποδεχτεί. Όσο είναι αλήθεια ότι αυτή η κίνηση του Παπανδρέου στόχευε στη ανάκτηση του ελέγχου των ανεξέλεγκτων πολιτικών κύκλων του κινήματος, άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι ένας διατελέσας ηγέτης μια παράταξης δεν διαγράφεται. Η επιλογή του κ. Παπανδρέου είναι «δίκοπο μαχαίρι»: από τη μια επιβάλλει, προσωρινά βέβαια, τη «σιωπή – τάξη» μέσα στο κίνημα, από την άλλη όμως επιτείνει την έλλειψη πολιτικού και ιδεολογικού στίγματος: ποιο είναι το ΠΑΣΟΚ; Αυτό του Ανδρέα Παπανδρέου; Αυτό του Κώστα Σημίτη; Και αν όχι αυτό του κ. Σημίτη, ξεχνά ο Γ. Παπανδρέου ότι διετέλεσε κορυφαίος υπουργός στην κυβέρνηση Σημίτη; Το ΠΑΣΟΚ και κάθε κόμμα δεν δημιουργείται από παρθενογένεση. Έχει την ιστορία του, η οποία – καλώς ή κακώς – δεν διαγράφεται.

Στο διά ταύτα: ο Παπανδρέου έπρεπε να ανακτήσει τον έλεγχο του κινήματος και να τερματίσει τις τριβές των πολιτικών «βαρονιών». Αλλά, με διαφορετικό τρόπο. Με το να διαγράψει και μάλιστα χωρίς να δώσει το δικαίωμα απολογίας έναν τέως πρωθυπουργό αναλαμβάνει μεγάλο πολιτικό ρίσκο. Όλοι αντιλαμβάνονται ότι ο κ. Σημίτης διαφώνησε με τον πρόεδρο του κινήματος για ένα ζήτημα μείζονος πολιτικής σημασίας. Και αντί του ενδεδειγμένου πολιτικού διαλόγου ακολούθησαν διαγραφές σταλινικού χαρακτήρα. Πρέπει να σκεφτεί ο κ. Παπανδρέου ότι για την κατιούσα πορεία του ΠΑΣΟΚ δεν ευθύνεται μόνο ο τέως ηγέτης, αλλά και ο νυν. Εξέτασε ο Γ. Παπανδρέου το ενδεχόμενο να απομακρύνει τον Γ. Παπανδρέου;