Κυπριακό: εξελίξεις ή μια από τα ίδια;

Με την ανάληψη της προεδρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Δημήτρη Χριστόφια ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια για οριστική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος. Η κινητικότητα όλων των συμβαλλομένων στη διαπραγμάτευση του εθνικού θέματος μερών έρχεται να ενισχύσει το κλίμα ευφορίας, το οποίο κυριάρχησε τόσο στην εσωτερική πολιτική σκηνή, όσο και στο διεθνές περιβάλλον μετά την εκλογική επικράτηση του ηγέτη του ΑΚΕΛ. Ωστόσο, οι εξελίξεις στο εθνικό θέμα, ανέκαθεν, προκύπτουν από τη συνδυαστική δράση διαφόρων παραγόντων, οι οποίοι αποτυπώνονται σε ένα μαθηματικό τύπο: Α + Β + Σ= Χ. Όπου Α, ο «μακρόκοσμος», όλες οι εξελίξεις στο διεθνοπολιτικό σκηνικό. Όπου Β, ο «μικρόκοσμος», όλες οι διεργασίες και οι εξελίξεις στο ενδοκυπριακό πολιτικό σκηνικό αμφοτέρων των κοινοτήτων. Όπου Σ, μια σταθερά, η στρατηγική θέση της Κύπρου. Το αποτέλεσμα στο κυπριακό θα προκύψει και στην τρέχουσα φάση του Κυπριακού από τη διαπλοκή «μακροκόσμου» και «μικροκόσμου».
Το κυπριακό πρόβλημα αποτελεί μέρος ενός αγώνα με πολλές διαστάσεις και πολλούς παίκτες. Φανταστείτε το εθνικό μας θέμα ως ένα πιόνι σε μια εν εξελίξει παρτίδα σκάκι: κάθε κίνηση επιφέρει τις δικές της συνέπειες στη γιγαντιαίων διαστάσεων διεργασία ισορροπίας δυνάμεων. Από ό,τι φαίνεται η στάση του «μακρόκοσμου» (ΗΠΑ, Ε.Ε., Αγγλίας) δεν έχει διαφοροποιηθεί όσο αφορά στο κυπριακό. Και οι ΗΠΑ και η Αγγλία θεωρούν ότι η «λύση» στο Κυπριακό δόθηκε με τη δημιουργία του υφιστάμενου status quo το 1974. Ως εκ τούτου κάθε προσπάθειά τους για οριστική διευθέτηση του εθνικού θέματος δεν θα οδηγήσει στην επαναφορά του status quo ante. Με άλλα λόγια δεν πρόκειται να πιέσουν την Τουρκία να κάνει υποχωρήσεις στο Κυπριακό. Το ακριβώς αντίθετο: οι πιέσεις θα ασκηθούν στην Ε/Κ πλευρά, η οποία θα πρέπει να αναγνωρίσει τις λεγόμενες «πραγματικότητες» του ’74. Από την άλλη είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι στην τουρκική κοινή γνώμη κερδίζει έδαφος μια «αντι-ευρωπαϊκή» λογική: αν τελικά προσφερθεί στην Τουρκία μια ειδική εταιρική σχέση και όχι η ευκαιρία πλήρους ένταξης στην Ε.Ε., τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος απόσυρσης του τουρκικού ενδιαφέροντος για ένταξη στην Ε.Ε. κάτι που τορπιλίζει ολόκληρη τη φιλοσοφία της Ε/Κής τακτικής στο Κυπριακό.
Οι εξελίξεις στον «μικρόκοσμο» θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ενδιαφέρουσες. Στην Ε/Κ πλευρά η νέα πολιτική ηγεσία, που προέκυψε από τις προεδρικές εκλογές του 2008, προχωρεί με μια καλά προσχεδιασμένη τακτική: κέρδισε τις εντυπώσεις με την πολιτική επαναπροσέγγισης με τους Τ/Κ. Απέδειξε ότι η πηγή αδιαλλαξίας στο Κυπριακό είναι η Τουρκία και ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και όχι η Κυπριακή Δημοκρατία. Η έναρξη λειτουργίας των τεχνικών επιτροπών συνιστά θετικό βήμα προς την κατεύθυνση επανέναρξης του διαλόγου μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ για λύση του κυπριακού. Ωστόσο, ο Ταλάτ συνεχίζει να κρατά την ίδια απαράδεκτη στάση στο κυπριακό, η οποία δεν επιτρέπει προσέγγιση των δυο κοινοτήτων και έναρξη ουσιαστικού διαλόγου στο Κυπριακό. Επομένως, η δράση (της Ε/Κ πλευράς) εξουδετερώθηκε από την αντίδραση (των Τ/Κ).
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν έχουμε πράγματι εισέλθει σε μια νέα φάση στο Κυπριακό, η δυναμική της οποίας θα οδηγήσει σε λύση του προβλήματος ή αν ζούμε μέρες του παρελθόντος, όπως για παράδειγμα της περιόδου ευφορίας, που ακολούθησε την εκλογική επικράτηση του Γιώργου Βασιλείου έναντι του Σπύρου Κυπριανού, ο οποίος θεωρείτο πηγή αδιαλλαξίας στο Κυπριακό. Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα το ερώτημα αυτό. Ωστόσο, το κλειδί της λύσης του Κυπριακού βρίσκεται στα χέρια των Ε/Κ. Η επόμενη κίνηση στο σκάκι ανήκει στον Δημήτρη Χριστόφια. Όλα θα κριθούν από την ετοιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να κάνει εκείνες τις υποχωρήσεις, που θα επιτρέψουν λύση του Κυπριακού. Υποχωρήσεις για λύση. Ιδού το πραγματικό δίλλημα, που γεννά το σημαντικότερο ερώτημα: ποια λύση επιθυμούν οι Ε/Κ όσο αφορά στο Κυπριακό, τελικά; Η κυβέρνηση οφείλει να καταγράψει τη λαϊκή βούληση και να πάρει θέση ευθύνης έναντί της.