ΟΧΙ στην ποινικοποίηση της λογοτεχνίας

(Αυτό το κείμενο έχει παρθεί από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία)

Δικαστικά ζιγκ-ζαγκ ακροδεξιού παραληρήματος

Το σκεπτικό του Δημήτρη Γαβαλά, που απεφάνθη υπέρ της αίτησης Πλεύρη για την απόσυρση από τα σχολεία του βιβλίου «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές» της Ερσης Σωτηροπούλου
Μια παροιμιώδης απόφαση της ελληνικής Δικαιοσύνης, που υπογράφει ο δικαστής Δημήτρης Γαβαλάς και η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 2007, αλλά καθαρογράφτηκε και έγινε γνωστη μόλις στις 18 Ιανουαρίου του 2008, διατάσσει «την προσωρινή απόσυρση από τις σχολικές βιβλιοθήκες του βιβλίου της κυρίας Ερσης Σωτηροπούλου υπό τον τίτλο "Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές», μέχρις ότου εκδικασθεί η αγωγή του αιτούντος περί οριστικής απόσυρσης».
Διάδικοι; Απ' τη μια το Ελληνικό Δημόσιο και η τότε υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου. Και από την άλλη, ο αιτών την απόσυρση του βιβλίου, που δεν είναι άλλος από τον Κωνσταντίνο Πλεύρη, ιδρυτή της ναζιστικής ομάδας «Κόμμα 4ης Αυγούστου», σύμβουλο του Αρχηγείου Στρατού επί χούντας και διευθυντή του γραφείου του Ι. Λαδά. Αρα, καμία έκπληξη δεν αποτελεί η μήνις του απέναντι σε ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, που απευθύνεται σε ελεύθερους ανθρώπους και όχι φασίστες ή φονταμενταλιστές.Αυτό που αποτελεί δυσάρεστη έκπληξη και είναι άκρως επικίνδυνο είναι η στάση της ελληνικής Δικαιοσύνης απέναντι στο μυθιστόρημα της Ερσης Σωτηροπούλου. Διότι δεν βρέθηκε απλώς δικαστής που έκανε δεκτή την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά του βιβλίου, αλλά στο σκεπτικό του έβαλε και τα γυαλιά στον τόσο έμπειρο Κωνσταντίνο Πλεύρη, ξεπερνώντας τον σε ακροδεξιό και ηθικολογικό παραλήρημα.Βέβαια, η ιστορία δεν έληξε. Σήμερα κατατίθεται έφεση κατά της απόφασης και η υπόθεση δεν έχει τελεσιδικήσει. Και μόνο, όμως, το μακροσκελέστατο κείμενο της απόφασης, διά χειρός του δικαστή Δημήτρη Γαβαλά, προκαλεί ανατριχίλες και στον πιο συντηρητικό αναγνώστη. Δεν αποτελεί απλώς υπεράσπιση της λογοκρισίας ενός έργου τέχνης, αλλά και αντιμετωπίζει την εκπαίδευση με τρόπο που θα τον ζήλευαν ο Χίτλερ και η Εκκλησία της εποχής της Ιεράς Εξέτασης.Ο Δημήτρης Γαβαλάς στην απόφασή του, αφού διαπιστώνει ότι το μυθιστόρημα της Ερσης Σωτηροπουλου «περιέχει σαφώς κείμενα πορνογραφικά και χυδαία» και «κάθε άλλο παρά παιδαγωγικό είναι», συνεχίζει σε πέντε πυκνογραμμένες, χειρόγραφες σελίδες να παραδίδει μαθήματα περί παιδαγωγικής και τέχνης (όπως τονίζει, άλλωστε, πριν γίνει δικαστής ήταν καθηγητής Κοινωνιολογίας), αλλά και να παίρνει θέση σε όλα τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου (από τον φεμινισμό και το ασφαλιστικό μέχρι το Παλαιστινιακό και την οικολογία).Σταχυολογούμε:Περί παιδικής λογοτεχνίας και σχολικών βιβλιοθηκών: «Η παιδική λογοτεχνία αναφέρεται στις αγνές παιδικές ψυχές, που ο θεάνθρωπος Χριστός τις ανέδειξε σε πρότυπο για τους ενήλικες με τη θεϊκή ρήση του "εάν δεν γίνετε σαν τα παιδιά βασιλεία Θεού δεν θα κληρονομήσετε". Στις σχολικές βιβλιοθήκες δεν πρέπει να υπάρχουν απλώς λογοτεχνικά βιβλία, αλλά παιδαγωγικά βιβλία, που να συντελούν στην ηθική και πνευματική αγωγή των παιδιών».Περί απαγόρευσης και λογοκρισίας: «Η απαγόρευση ενός ασέμνου βιβλίου δεν αποτελεί πράξη λογοκρισίας, όπως δεν είναι λογοκρισία η οποιαδήποτε απαγόρευση στα παιδιά να διαβάζουν βιβλία που τα ωθούν σε άσχημες συνήθειες και κακές πράξεις, όπως ναρκωτικά, κλοπές, πορνεία κ.λπ.».Περί Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων: «Το ότι το βιβλίο αυτό έλαβε κάποιο κρατικό βραβείο, αυτό δεν σημαίνει τίποτε, άλλωστε δεν έλαβε βραβείο παιδαγωγικής, αλλά κάποιο βραβείο που μάλλον δεν τιμά τα μέλη της επιτροπής αυτής. Η χυδαιότητα, η βωμολοχία και η πορνογραφία δεν πρέπει ποτέ να βραβεύεται και κυρίως να κοσμεί τις σχολικές βιβλιοθήκες». Λίγο παρακάτω, όμως, ο κ. Γαβαλάς αλλάζει γνώμη (όλο το κείμενο είναι γεμάτο αντιφάσεις) και διευκρινίζει ότι «η Ερση Σωτηροπούλου μπορεί να είναι κατά τα λοιπά μια αξιόλογος συγγραφέας».Περί Πατρίδος - Θρησκείας - Οικογένειας: «Τα σχολικά βιβλία πρέπει να εμπνέουν στα παιδιά την ηθική αγνότητα, την αγάπη για τη θρησκεία και την πατρίδα, απαλλαγμένα όμως από πολιτικές και κομματικές ιδεολογίες και προκαταλήψεις, αφού άλλωστε η θρησκεία αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως πολιτικών τοποθετήσεων και η αγάπη για την πατρίδα δεν κάνει πολιτικές διακρίσεις».Ο κ. Γαβαλάς δράττεται της ευκαιρίας και νοσταλγεί την εποχή «που η γυναίκα ασχολείτο κυρίως με την ανατροφή των παιδιών της», «οι σύζυγοι δεν χώριζαν», «με το εφάπαξ αγόραζες σπίτι, ενώ σήμερα δεν αγοράζεις ούτε την πόρτα του σπιτιού» και «τα παιδιά έτρωγαν σπιτικό φαγητό και φορούσαν στο σχολείο ποδιές». Κάνει επίσης αναφορές στη μάχη του Στάλινγκραντ, που αυτή μας έσωσε από τον Χίτλερ και «όχι οι αγγλοαμερικανοί, που στο άκουσμα της λέξεως "Γερμανοί" τρεπόντουσαν σε φυγή», υμνεί την Βασιλευομένη Δημοκρατία, που οδηγεί σε κράτη με «την καλύτερη κοινωνική πολιτική» και υμνεί την «Εστία» και τον «Ριζοσπάστη», γιατί δεν δημοσιεύουν «πορνογραφικές εκφράσεις και αισχρές φωτογραφίες»...Κι όλα αυτά τα πρωτοφανή και στα όρια του γελοίου για να διατάξει την απόσυρση ενός λογοτεχνικού βιβλίου από τις σχολικές βιβλιοθήκες.

ΕΡΣΗ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ (η συγγραφέας)
Γιατί τέτοιος φόβος για τις λέξεις;
«Πάλι οι Ταλιμπάν... Είναι μια εξωφρενική απόφαση που υποστηρίζεται από ένα τραγελαφικό κείμενο. Γιατί τέτοιος φόβος για τις λέξεις; Δεν υπάρχουν καλές και "βρώμικες" λέξεις. Πίσω από μια βιτρίνα ηθικοπλαστικών προθέσων κρύβεται μια κοινωνία συντηρητική και μικρόψυχη, που εξοστρακίζει τους φόβους της με το κυνήγι μαγισσών.Ο πρώτος αναγνώστης του "Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές" ήταν η κόρη μου, δεκατριών χρόνων τότε. Το διάβαζε κεφάλαιο με κεφάλαιο, ενώ γραφόταν, και ήθελα τη γνώμη της γιατί κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου είναι η Νίνα, ένα κορίτσι της ηλικίας της, ένα πλάσμα ζωντανό γεμάτο περιέργεια, που καταφέρνει να σπάσει τον κλοιό των "έτσι πρέπει" και "έτσι συνηθίζεται" για να βρει την προσωπική της φωνή».